مشارکت افراد معلول در کارهای روزمره
مشارکت افراد معلول در کارهای روزمره مستلزم انجام اقدامات و اتخاذ سیاستهایی است که با هدف شناسایی و برطرف کردن موانعِ فیزیکی، ارتباطی، نگرشی طرحریزی شدهاند. این مشکلات مانع از مشارکت کامل افراد معلول همانند افراد سالم میشود. مشارکت میتواند شامل حوزههای زیر باشد:
- دریافت رفتار منصفانه و عادلانه از سوی سایرین (عدم تبعیض)
- انجام کارهای تولیدی، برقراری ارتباط، و زندگی در محیطی با دسترسی هرچه بیشتر (طراحی جهانی)
- اصلاح امکانات، روندها، یا ساز و کارها به منظور توانمند ساختن فرد معلول برای استفادهی حداکثری از آنها (تطبیق محیط زندگی به روشی معقول و مناسب)
- حذف این باور که افراد معلول سالم نیستند یا توانایی کمتری در انجام کارها دارند (انگ زدن، کلیشههای غلط)
در صورتی میتوانیم از دربرگرفتن افراد معلول صحبت کنیم که از نظرات و پیشنهادات آنها برای مناسبسازی و اصلاح امکانات و نیازهایشان استفاده کنیم. با استفاده از سازمانها و مؤسساتی که عمده فعالیتشان مبنی بر مستقل زندگی کردن معلولان است، میتوانیم از نظرات و پیشنهاداتشان آگاه شویم.
طراحی جهانی
هدف از طراحی جهانی ساده و آسانتر کردن زندگی برای همهی افراد است. این سادهسازی بوسیلهی تولید محصولات مناسب، فراهم آوردن شرایطی مناسب برقراری ارتباط مؤثر، و ایجاد محیط فیزیکی کارآمدتر با هزینهی هر چه کمتر اتفاق میافتد. طراحی جهانی برای همهی افراد در هر سنی و با هر توانایی مفید است. به طور کلی هفت قاعدهی کلی برای طراحی جهانی وجود دارد:
- استفاده منصفانه: منظور ما از استفاده منصفانه این است که همهی افراد در تمامی سنین با توانمندیهای مختلفت بتوانند از امکانات و محصولات استفادهی مفید و کارآمد داشته باشند، علاوه بر این بازار فروش خوبی ایجاد میکند. برای مثال: دربهای ورودی سنسوردار که استفاده از آن برای همه راحت و مناسب تمامی افراد است.
- انعطافپذیری در استفاده: رعایت این قانون در طراحی باعث میشود تا طیف گستردهای از اولویتها و تواناییها در نظر گرفته شود. برای مثال:
- دستگاه خودپرداز گویا و ارتقایافته برای افرادی که مشکل شنوایی یا بینایی دارند.
- جایگاه قراردادن کارت بانکی در دستگاه خودپرداز اگر به شکل مخروطی طراحی شود موجب سهولت در قراردادن و یا برداشتن کارت بانکی میشود.
- نصب نوعی تکیهگاه برای آن دسته از افرادی که مشکل حرکتی دارند.
- استفاده آسان و حسی: از طراحی استفاده کنید که به راحتی برای همه قابل فهم و درک است، در این مسیر به تجارت، سطح دانش، و مهارتهای زبانی استفادهکنندگان توجهی نکنید. فقط به طراحی یا تولید محصولی فکر کنیدکه به راحتی قابل استفاده است و پیچیدگی خاصی ندارد. برای مثال: قرار دادن یک دفترچهی راهنما با رسم شکلهایی واضح و بدون متن.
- اطلاعات قابل درک: اطلاعات لازم و ضروری را بدون در نظر گرفتن میزان نور، شرایط بصری و صوتی، یا توانایی فرد در خواندن، دیدن، یا شنیدن به طور مؤثر به کاربر منتقل کنید. برای مثال: سیستمهای هشداردهنده که هم میتوانند شنیداری و هم دیداری باشند. همیشه در تبلیغات تلویزیونی یا ویدیویی از زیرنویس استفاده کنید.
- طراحی مقاوم در برابر خطا: طراحی مناسب موجب کاهش مشکلات احتمالی یا نتایج مضر برخاسته از اقدامات تصادفی یا ناخواسته میشود. این نوع طراحی به تجهیزات و وسایل اجازهی کار کردن در حضور ایرادهای سختافزاری را میدهد. در برای مثال: پریز برق قطعکننده اتصال به زمین که خطر برقگرفتگی در حمام یا آشپزخانه را کاهش میدهد.
- کم کردن فعالیتهای فیزیکی: طراحی میتواند به نحوی باشد که هنگام کار و فعالیت با وسیلهای کمترین میزان خستگی احساس شود. مثال: طراحی دستگیرههایی که باز کردن و بستن دربها را برای تمام سنین و با همه نوع توانایی آسان میکند.
- اندازه و فضا: شخص باید بتواند بدون در نظر گرفتن اندازهی بدن، وضعیت بدن، یا تحرک خود از وسیله به راحتی استفاده کند. برای مثال:
ارتفاع کانتر یا پنجرههای سرویسدهی نباید خیلی زیاد باشد که فرد برای دسترسی به آنها مشکل داشته باشد، مخصوصاً افرادی که از ویلچر استفاده میکنند.
برای افرادی که از ویلچر یا واکر استفاده میکنند، رمپ یا سطح شیبدار طراحی کنید، اما طراحی برای استفادهی عموم و همچنین مادرانی که کالسکه دارند، باشد.
دسترسی
دسترسی یعنی تمام نیازهای شخص معلول در نظر گرفته شود. دسترسی زمانی اتفاق میافتد که محصولات، خدمات، و امکانات با توجه به توانایی و نیازهای فرد ساخته و یا اصلاح شود. در ادامه به ذکر چند مثال در این باره میپردازیم:
- پارکینگها نزدیک به ورودیها باشند.
- راهروها و کف زمین عاری از هرگونه وسیلهی اضافی یا مانع باشند.
- کارکنان مراکز بهداشتی و متخصصین این حوزه به زبان اشاره تسلط داشته باشند یا به شخصی با چنین توانایی دسترسی داشته باشند.
اقامتگاههای مناسب
منظور از مناسبسازی اقامتگاهها ایجاد تغییراتی در وسایل و امکانات موجود است که فرد معلول بتواند حداکثر استفاده را از آنها داشته باشد و یا اگر در حال ساخت ساختمان یا امکانات جدیدی هستید به این مهم توجه کنید. برای افراد نابینا و اشخاصی که اختلال بینایی دارند، تابلوهای راهنما با خط بریل، فونت درشت، یا دفترچههای راهنمای صوتی فراهم کنید. آمادهسازی آسایش برای افراد ناشنوا یا کسانی که مشکل شنوایی دارند ممکن است به شکل ارائهی مترجم مسلط به زبان اشاره در طول جلسات یا همایشها، و یا تبادل اطلاعات از طریق پیام نوشتاری باشد. در برقراری ارتباط نیازی به ارائهی جزئیات یا پیامرسانی دقیق نیست، اما اطلاعات را باید بتوان به طور مؤثر و مفید منتقل کرد.
فناوری کمکی
فناوری کمکی دستگاهها یا تجهیزاتی هستند که میتوان برای یاری رساندن به فرد معلول از آنها استفاده کرد. این دستگاهها و تجهیزات استقلال عملکردی فرد را از طریق آسان و راحتتر کردن فعالیتهای اجتماعی و تفریحی، کمک به برقراری ارتباط با دیگران، انجام کارهای روزمره به طور مستقل، افزایش میدهد. زمانی که صحبت از فناوری کمکی یا یاریرسان میکنیم، منظورمان فقط دستگاههایی با تکنولوژی پیشرفته نیست، بلکه دستگاههایی با تکنولوژی ساده، مانند ذره بین، را شامل میشود. ویلچر، واکر، اسکوتر جزء دستگاههای کمککنندهی حرکتی محسوب میشوند که به فردی که مشکل حرکتی دارد کمک میکند. تلفنهای هوشمند کار را برای افرادی که مشکل بینایی یا شنوایی دارند، یا کسانی که در انتقال افکار و نظرات خود مشکل دارند آسان کرده است.
زندگی مستقل
زندگی مستقل دربارهی افرادی است که از نظر برقراری ارتباط از طریق گفتار، قدرت انتخاب، و کنترل بر زندگی روزمره خود با مشکل مواجه هستند. شخص ممکن است در انجام فعالیتهای فیزیکی به کمک نیاز نداشته باشد، اما در مسائل پیچیده از قبیل، مدیریت مالی نیازمند کمک باشد. مستقل زندگی کردن یک فرد معلول یا مشارکت آن در جامعه تا حد زیادی به توانایی او در مدیریت کارهای روزمره با حداقل کمک بستگی دارد. برای مثال، آیا شخص توانایی آشپزی، تمیز کردن خانه، خرید کردن، و پرداخت صورتحساب و استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی را دارد.
زندگی کمکی
امکانات کمکی برای اشخاصی است که برای انجام کارهای روزمره به کمک نیاز دارند. آنها ممکن است در لباس پوشیدن، حمام رفتن، غذا خوردن به کمک نیاز داشته باشند؛ اما با این وجود به نگهداری تمام وقت نیازی ندارند. برخی از این کمکها مشمول جامعهی بازنشسته میشود.